Yapı Kredi Yatırım/Murat Berk strateji:  Ya Fed faiz indiremezse?

“Sembolik içerikleriyle düşler ve manalı tesadüfleriyle senkronistik olaylar, her ikisi de bireyleşme sürecinde rehber vazifesi görerek, benliğin bilinmeyen taraflarını ortaya çıkarır ve şahsî gelişim için yeni taraflar önerir.”

-Carl Jung

Dr. Iain McGilchrist’in nörolojik çalışmalarından en ürpertici deneylerinden birinde; beynin sağ yarım küresini on ila on beş dakika boyunca bastırırsanız, beşerler canlı şeyleri meyyit olarak görmeye başlıyor. Bu yüzden öteki beşerler bu bireylere; zombiler, makineler yahut mobilyalar üzere gözükür. Beynin sol yarım küresini ise on ila on beş dakika boyunca deneysel olarak bastırırsanız, beşerler olağanda meyyit olarak görecekleri şeyleri canlı olarak görüyor. Şu anda kültürel olarak sol yarım küreye hakikat dengesizsek, bunun manası dünyanın hem daha canlı olduğu hem de bizim olağanda düşündüğümüzden daha fazla ona bağlı olduğumuzdur.

Binlerce yıldır öbür kültürlerin etraflarıyla direkt bir bağı olmuştur. Fakat günümüzün sol yarım küreye kilitlenmiş dünyasında bu fikir bile tabudur. Sol yarım küre kendi dar dünya görüşünü bütünsel sanır, palavra söyler ve sağ yarım küre ile rekabet eder. Bir çevresel zekaya teslim olmaktan bir halde faydalanabileceğimiz fikri, Batı bilimindeki en sapkın fikirlerden biridir.

Dahası, öbür insanları yalnızca sizin için olan (senkronistik) eşzamanlılıkların anlamlılığına ikna etmeye çalışmak psikotik görünmenin kestirme yoludur. Tecrübeye eşlik eden duyguyu iletemezsiniz ve rastgele bir tesadüf, baht olarak reddedilebilir. Bu bir histir zira çevresel bir sinyaldir, ilişkisel bir güçtür. Münasebetiyle kendi eşzamanlılıklarınızda gezinme yeteneğiniz tıpkı vakitte bedensel duyarlılığınızın seviyesine de bağlıdır. Şayet dünya bizimle konuşuyorsa, daha düzgün dinleyiciler olmayı öğrenmemiz gerekir.

Piyasalarda da şayet piyasa bizimle konuşuyorsa, daha yeterli dinleyiciler olmayı öğrenmemiz gerekir.

Küresel risk barometresi olarak aldığımız S&P500’ün 6000’i görmesini bekliyorduk ve gördü. Geçen haftalardaki yazılarımızda çizdiğimiz senaryolar ortasında birinci sıraya koyduğumuz Donald Trump’ın lider, Cumhuriyetçilerin ise kongrede çoğunluk olması gerçekleşti. Bu senaryonun getirecekleri konusunda görüşlerimizi paylaşmıştık.

Nitekim Trump’ın seçilmesi, büyüme yanlısı siyasetlere yönelik beklentilerle “riskli varlıklarda” yükseliş biçiminde bir piyasa reaksiyonunu tetikledi. Lakin, bu siyasetler kuyruk riskleriyle birlikte geliyor. Trump’ın siyasetleri, bilhassa Çin, Ukrayna ve Orta Doğu’daki jeopolitik gerginliklerle global belirsizliğe yol açacak.

Çoğu ABD başkanlık seçimiyle karşılaştırıldığında bile, bu yılki sonucun siyasi görünümde çarpıcı bir değişime işaret ettiğini görmemek mümkün değil. Trump manifestosunda, radikal ve bilhassa gümrük vergileri, vergi ve dış siyaset üzere alanlarda global tesirleri olabilecek ögeler var. Trump, Kongre’nin hem kongre hem de senato ve toplam halk oylamasını kazandı. Bu, 2004’ten beri bir Cumhuriyetçi lider için görülmemiş bir yetki sağlıyor.

İkinci Trump periyodunda siyasetlerinin birçok piyasa dostu olabilir, ancak yerleşik çerçeveleri bozma ve statükoyu değiştirme potansiyeliyle yönlendirilen daha şişman kuyruk riskiyle (fat tails) birlikte gelecek.

Gerçekten de birinci reaksiyon riskli varlıklara şu biçiminde oldu: Pay senetleri yükseldi, bilhassa eğrinin uzun ucunda tahvil faizleri arttı ve ABD Hazine tahvilleri ile yatırım yapılabilir düzeydeki tahvil (IG) farklar geçen hafta dokuzuncu sefer daralarak 74 baz puana geriledi. Bu, Haziran 1998’e kadar uzanan en düşük düzeydi, yüksek getiri bono tahvil spread’i, Haziran 2007’deki subprime öncesi patlamadan bu yana en düşük düzey olan 256 baz puana daraldı. S&P 500 endeksi 1995’ten bu yana en güçlü yılbaşından bu yana (ytd) performansını yaşıyor ve yıl başından bu yana yüzde 25 civarı arttı. Bu ralli sonrası yatırımcıların faiz indirimi beklentilerini bir sefer daha azalttığını da gördük. Örneğin, Aralık 2025 toplantısında fiyatlanan oran yüzde 3,82’ye kadar çıktı. Bu da yatırımcıların 2025 sonuna kadar sırf üç adet 25 baz puanlık faiz indirimini daha fiyatlandırdıkları manasına geliyor. ABD bilgileri ve seçim sonuçları sayesinde, bunun altı haftadan biraz fazla bir müddette, neredeyse 100 baz puan arttığını unutmayın. Bu, FED’in görünümünün değerli bir tekrar değerlendirmesidir ve yatırımcıların daha az faiz indirimi fiyatlamasıyla dolar endeksi güçlendi.

Seçim sonucu ABD ekonomik büyümesi için olumlu olarak görülüyor lakin bütçe açığının daha da büyümesi kelam konusu. Bu da Federal Rezerv’den daha az teşvik gereksinimi ve yakın vadede daha az faiz indirimi gerektiği manasına geliyor. Trump’ın manifestosu; Çin’e has tedbirlerin kapsamı ve ölçeği, Çin iktisadı için tesirli iç teşviklerle devam etmek zorunluluğunu getiriyor. Yatırımcılar, önümüzdeki birkaç ay içinde hem Asya’da hem de Avrupa’da Trump’ın muhtemel siyaset değişimine karşı siyasetlerini duymak isteyecek.

Özellikle, ABD devlet tahvili getiri eğrisinin uzun ucundaki hareket (10+), önümüzdeki devir tüm piyasalar açısından kıymetli bir barometre misyonu görecek. Evvelden bilinmesi mümkün olmayan bir düzey, pay senetlerini de rahatsız eder. Bizim aklımızdaki düzey 10 yıllıklar için yüzde 5’in üstü piyasaları rahatsız eder. Piyasa daha şimdiden 2 yıllık tahvil getirileri yüzde 4,3 civarına yükseltti. Faiz piyasası da FED’in Aralık 2025’e kadar yapmasını beklediği kesinti beklentilerini düşürüyor.

Jeopolitik tarafa bakacak olursak; yorumcular genel olarak, Trump’ın Ukrayna meselesini özünde Lider Putin’e istediğini vererek yani işgal altındaki bölgelerin denetimini elinde tutarak ‘çözdüğünü’ dünyaya göstermekten kendini alamayacağını bekliyor. Fakat bunun savaşı sona erdirmek için kâfi olup olmayacağı meçhul. Aslında, uzun vadeli sonuçların Trump açısından ikincil değerde olduğunu evvelki başkanlığında görmüştük. Trump’ın kısa vadeli muvaffakiyetler yoluyla yol almaya çalışmasını beklemeliyiz. Bu, tıpkı Rusya-Ukrayna savaşında olduğu üzere Çin-Tayvan ve Orta Doğu açısından risklerin artması manasına gelecek. Piyasalar sahiden jeopolitik gelişmelere reaksiyon vermiyor lakin bu alanda daha şiddetli tansiyon artışı piyasaları etkileyebilir. Bu ortada Almanya’da koalisyonun dağılması sonrası muhtemelen Şubat’ta seçimler olacak. Çok sağ yüksek oy alırsa, bu da piyasalarda çok güzel karşılanmayabilir.

Önümüzdeki yıl izlenecek olan değerli mevzulardan biri, “Yeterli büyümeyi teşvik etmek için gevşek maliye siyaseti uygulamak öncelik olabilir mi?” sorusunun karşılığı olacak. Cumhuriyetçilerin galibiyeti altında vergi kesintileri, ticaret tarifeleri, göç kısıtlamaları ve deregülasyon hususları gündemin ana başlıkları ortasında olacak. Bunların enflasyona yol açması ve Federal Rezerv’in faiz oranlarını düşürme alanını kısıtlaması beklenir. FED’in Eylül ayındaki son toplantısından bu yana açıkladığı datalar, ABD’nin ekonomik dayanıklılığının devam ettiğini gösteriyor. Gerçek GSYH büyümesi 3. çeyrekte yeniden güçlü seyrederken, evvelki GSYİH sayıları daha yüksek revize edilmiş. Bunlar FED’in 25 baz puana yavaşlatma kararını destekledi. Aralık’ta FED faiz indiremeyebilir.

Önümüzdeki haftalarda, bilhassa Ocak’ta Trump’un başkanlığı resmi olarak evre almasından sonra, gümrük tarifeleri ve vergi kesintileri ön plana gelecek. Lakin gerçek şu ki, bu siyasetlerin boyutu varsayım edilenden değerli ölçüde daha az da olabilir. Sonuçta, tarifeler cephesinde Trump idaresinin önerilen yüzde 10 – yüzde 20 genel tarifeyi ve Çin’e yüzde 60 tarifeyi sahiden uygulayıp uygulamayacağı meçhul. 2018/2019’da görülenlere misal daha mütevazı tarifelerin uygulanması, karlar ve büyüme üzerinde kıymetli ölçüde daha küçük bir tesiri olması olası. Mali cephede, kurumlar vergisi oranının yüzde 15’e düşürülmesi çok tartışıldı, lakin Lider seçilen Trump’ın da kabul ettiği üzere, bunun başarılması sıkıntı olabilir. Kurumlar vergisi oranının daha az düşürülmesi daha mümkün bir senaryo.

Yeni idarenin ödünler karşılığında yüksek tarifeler uygulamaktan vazgeçme mümkünlüğü var. Tarifelerin 2018/2019’da olduğu üzere birebir endişeye yol açması da pek muhtemel değil. 2018/2019’dan alınan dersler, ölçülü bir halde uygulanırsa iktisadın ve pay senedi piyasasının daha yüksek tarifeleri kaldırabileceğini gösterdi.

Ama tarifeler cephesinde Trump idaresinin önerilen yüzde 10 – yüzde 20 genel tarifeyi ve Çin’e yüzde 60 tarifeyi hakikaten uygularsa bu tüm dünya iktisadı, ABD ve piyasalar için bir eksi olur.

ABD payları tüm yıl boyunca en âlâ haftasını geçirdikten sonra, dikkatler artık yeni idarenin gündemine kayıyor. Yatırımcılar, siyaset ve kritik atamalar; bilhassa ticaret, hazine ve dış bağlantılar hakkındaki detayları beklerken biraz soluklanmak için kenarda bekleyebilir. Marco Rubio’nun Trump’ın Dışişleri Bakanı olarak seçildiği ve Mike Waltz’un ulusal güvenlik danışmanı olduğuna dair haberler var. Bu da ABD dış siyasetinde şahin bir değişime işaret eder.

Rapordan alıntıdır