TEBA hanehalkı yıllık enflasyon beklentisi geriledi

Türkiye Hanehalkı Enflasyon Beklenti Anketi’nde (TEBA) hanehalkı yıllık enflasyon beklentisi Ekim ayında bir evvelki aya nazaran 2 puan gerileyerek %107 oldu.

Koç Üniversitesi ve KONDA işbirliğiyle hazırlanan TEBA Ekim ayı sonuçları açıklandı.

Ankete nazaran, hanehalkı yılsonu enflasyon beklentileri Ekim ayında bir evvelki aya nazaran 2 puan gerileyerek %92’ye geldi.

Ekim 2025’e kadar olan 12 aylık periyotta enflasyon beklentisi %96 olarak kaldı.

Açıklamada şöyle devam edildi:

“TEBA enflasyon beklentileri Ekim ayında yıllık ve yıl sonu enflasyon beklentilerinde Eylül ayındaki düşüş eğilimini devam ettirmiştir. 12-ay ileriye yönelik enflasyon beklentileri bir evvelki aya nazaran sabit kalmıştır.

Enflasyon beklentileri ortalama pahası yıllık ve yılsonu enflasyon beklentilerinde medyan kıymetinden daha yüksektir. Bu durum dağılımın sağa çarpık olduğunu göstermektedir. Yani yıllık enflasyon beklentileri %107’den düşük olanların sayısı, yüksek olanlardan daha fazladır. Buna karşılık 12 ay ileriye yönelik enflasyon kestirimi için ortalama paha, medyan pahadan düşük olup sola çarpık bir dağılıma işaret etmektedir. Yani 12-ay ileriye yönelik enflasyon beklentileri %96’dan düşük olanların sayısı, yüksek olanlardan daha azdır.

Anket sorularına verilen yanıtın iştirakçiler ortasında ne kadar farklı olduğunu ölçen çeyrekler ortası açıklık (IQR) pahası (3. satır), ankete verilen karşılıklar küçükten büyüğe sıralandıktan sonra dağılımın yüzde 25. ve 75. sıralarına karşılık gelen bireylerin beklenti farkının kaç puan olduğunu göstermektedir.

Bu kıymet, 12-ay ileriye yönelik enflasyon beklentileri için düşüş göstermiştir. Bu değişkenliğin düşüyor olması enflasyon iddiası konusunda görüş birliğinin arttığını göstermektedir.2

Enflasyon beklentilerini şekillendiren faktörler

Bu ayki ankette iştirakçilerin enflasyon beklentilerini hangi kriterlere nazaran oluşturduklarına dair bir soru yer almıştır. Beklenti oluşumunda en bariz faktörün iştirakçilerin kendi deneyim ettikleri fiyatlar olduğu gözlenmektedir. Bu bulgu Eylül anketinde elde edilen sonuçları teyid etmektedir. Döviz kurunun seyrine dair beklentilerin de enflasyon beklentilerini şekillendirmede kıymetli bir rol oynadığı söz edilirken, iktisat idaresine ilişkin yorumların tesirinin daha sonlu olduğu gözlenmektedir. Keza son periyotta gündemde olan kamuda tasarruf konusunun görece yükünün da hayli düşük olduğu, iştirakçilerin yalnızca %8’inin bu faktörü not ettiği göze çarpmaktadır.

Enflasyon beklentileri tüketici davranışlarını nasıl etkiliyor?

Ankette yer alan bir öbür soru, enflasyon beklentilerinin hanehalkı davranışını ne biçimde etkilediğine dair bilgi sunmaktadır. İktisat literatüründe, enflasyon beklentilerinin talebi ne biçimde etkilendiğine dair yapılan ampirik çalışmalar her iki istikamette de bulgular içermektedir. Enflasyon beklentisi düştüğünde gerçek gelirin artacağı beklentisinin baskın çıktığı ortamlarda sağlam tüketim malları harcamalarının arttığı tespit edilmiştir (Bkz. Coibon vd, 2023).3 TEBA anketinde ise bunun tam aksisi bir davranışla enflasyon beklentisi arttığında harcama talebinin öne çekildiğine dair bulgular yer almaktadır. Anket iştirakçilerinin değerli bir kısmı enflasyon beklentilerinin artması durumunda bozulmayacak eserlerin stoklanması, güçlü tüketim mallarına olan talebin artması ve daha çok borçlanma halinde davranış tercihlerini belirtmişlerdir.

Bu davranış, enflasyonda beklenen artışa paralel olarak gerçek fiyatlardaki azalma beklentisi ile tutarlıdır. Ek olarak, enflasyonda beklenen artışın tasarruflardaki gerçek getiri beklentisini düşürmesi durumunda da talebin öne çekilmesi ekonomik teori ile tutarlıdır.

foreks.com