Citi Group: ABD Tarifelerinin Küresel Ekonomiye Etkisi – Fırtına Öncesi Sessizlik

Citi Research’ün yeni yayımladığı “Küresel Ekonomik Görünüm ve Strateji” raporunda, Başekonomist Nathan Sheets liderliğindeki analist ve ekonomist grubu, ABD’nin uygulamaya koyduğu gümrük tarifelerinin global iktisat üzerindeki kalıcı tesirlerini kıymetlendiriyor. Rapora nazaran, 2025 yılı için global büyüme iddiası yüzde 2,3’e çekildi; bu oran 2024’te yüzde 2,8 düzeyindeydi. Gelişmiş ekonomiler bu yavaşlamadan daha sert etkileniyor ve büyüme yalnızca yüzde 1’in çabucak üzerinde kalıyor. Gelişmekte olan ekonomilerde ise yavaşlama daha sonlu.

2026’da toparlanma öngörülse de, bu toparlanmanın epeyce zayıf olacağı ve global büyümenin yalnızca yüzde 2,4’e çıkacağı varsayım ediliyor.

Dirençli Bir Global İktisat Ama…

Citi uzmanları, mevcut tabloya karşın global iktisadın tarifelerin getirdiği meçhullüğü şu ana kadar başarılı biçimde absorbe ettiğini ve faaliyetlerde yalnızca hafif bir yavaşlama yaşandığını belirtiyor. Global PMI dataları güçlü seyrini korurken, dünya borsaları da nisan ortasındaki taban düzeylerden toparlanarak son doruklara yaklaşıyor.

Ancak bu direncin nedeni, tarifelerin şimdi tam olarak devreye girmemesi. Şirketler ve hanehalkı, tarifeler devreye girmeden evvel harcamalarını öne çekti. Araba ve elektronik eserlerde tüketim artarken, şirketler stoklarını süratle artırdı. Bu nedenle ABD ithalatı mart ayında ekim ayına nazaran yüzde 30’a yakın artış gösterdi. Yani tarifeler beklenenin bilakis ABD’nin dış talebini azaltmak yerine kısa vadede artırdı.

Ancak Tesir Gecikmeli Gelebilir

Tarifelerin tam tesiri hissedildiğinde harcamalar iki taraflı baskı altına girebilir: Satın alma gücü düşecek ve evvelden yapılan harcamaların “geri ödemesi” başlayacak. Bu da ABD’de tüketimi ve büyümeyi zayıflatabilir.

Beyaz Saray’dan Pratik Adımlar

Rapor, Beyaz Saray’ın tarifeleri uygularken gösterdiği pragmatik yaklaşımı da olumlu bir gelişme olarak vurguluyor. 90 günlük karşılıklı tarife ertelemesi, elektronik eserler için muafiyetler ve Çin ile ticaret savaşını yumuşatma adımları bu çerçevede bedellendiriliyor. Temmuz başında sona erecek ertelemeden evvel çok sayıda ticaret mutabakatının imzalanması bekleniyor.

Bu gelişmeler ışığında Citi, 2025 global büyüme kestirimini 0,2 puan üst çekti; 2026 için ise artış 0,1 puanla sonlu kaldı. Lakin “fırtına öncesi sessizlik” ikazını yineleyen uzmanlar, yılın ikinci yarısında büyümenin besbelli formda yavaşlamasını ve aşağı taraflı risklerin artmasını bekliyor.

Enflasyon Düşüşte, Lakin ABD Ayrışıyor

Küresel enflasyon düşüş eğilimini sürdürüyor. Manşet enflasyon yine yüzde 2 düzeyine indi. Çekirdek enflasyon da düşse de pandemi öncesi düzeylere şimdi inmiş değil. Citi, global büyümenin zayıf seyri ve petrol fiyatlarının düşük kalması nedeniyle enflasyonun baskı altında kalmaya devam edeceğini öngörüyor.

Ancak ABD’de tarifelerle birlikte enflasyonun tekrar üst taraflı hareket etmesi bekleniyor. Öbür ülkelerde ise talep daralması nedeniyle enflasyonun daha da düşmesi mümkün.

Tarifelerde Belirsizlik Sürüyor

Küresel piyasalarda son aylarda iki taraflı bir belirsizlik yaşanıyor: Tarifelerin uygulanmasındaki zigzaglar nedeniyle oluşan siyaset meçhullüğü ve genel ekonomik görünümdeki riskler. Trump idaresinin tarifeleri, son on yılların en agresif ticaret adımı olarak bedellendiriliyor ve global entegrasyonun akabinde bu çeşit şoklara karşı daha hassas hale gelen ekonomileri önemli formda etkiliyor.

Olumlu gelişme olarak, ticaret mutabakatlarının artmasıyla siyaset belirsizliğinde azalma görülüyor. Önümüzdeki haftalarda ABD’nin Japonya, Güney Kore, Hindistan, Suudi Arabistan, Avustralya ve Vietnam üzere ülkelerle yeni muahedeler yapması bekleniyor. ABD’nin bu ülkelerden beş başlıkta taviz talep ettiği belirtiliyor: (1) ABD ihracatına düşük tarifeler, (2) ABD malı eserlerin alımı, (3) döviz kuru siyasetleri, (4) Çin’den yapılan tekrar ihracatların sonlandırılması, (5) tarife dışı manilerin kaldırılması.

ABD Tarifeleri %15’e Yükselebilir

Citi, ABD’nin genel tarife oranının ortalama yüzde 15’e çıkabileceğini öngörüyor. Bu oran, Trump’ın misyona başladığı 2017’de sadece yüzde 2,5’ti. Tarifelerin ABD GSYH’sini önümüzdeki 4-6 çeyrekte 1 puan azaltması bekleniyor. Global iktisat üzerindeki tesiri ise yaklaşık yarım puan seviyesinde olacak.

Merkez Bankaları Nasıl Reaksiyon Verecek?

ABD’de tarifeler “stagflasyonist” bir tesir yaratabilir: Hem fiyatlar artacak hem de büyüme baskı altına girecek. Bu durumda Fed’in faiz siyaseti belirsizliğe giriyor: Enflasyonu denetim altına almak için faiz artırmak mı, yoksa büyümeyi desteklemek için faiz indirmek mi?

Citi, Fed’in sabırlı kalacağını ve lakin büyüme besbelli biçimde yavaşlarsa faiz indirimi yapacağını öngörüyor. Bu kuralların son çeyrekte oluşması bekleniyor, fakat birtakım senaryolarda bu adım daha erken de gelebilir.

Diğer merkez bankaları içinse tablo daha net: Tarifelerin neden olduğu dış talep daralması, para siyasetinde gevşemeyi mecburî kılıyor. Avrupa Merkez Bankası (ECB) bu yıl şimdiye dek toplamda 175 baz puan faiz indirdi ve 75 baz puan daha indirim bekleniyor. İngiltere Merkez Bankası da bu ay faiz indirimlerine başladı. Japonya ve Brezilya Merkez Bankalarının faiz artırımlarını ertelemesi de bu eğilimi destekliyor.

Ancak tekrar de kimi merkez bankalarının neden daha agresif davranmadığı tartışılıyor. Bu çekingenliğin nedeni; belirsizlik ortamında tarifelerin kesin tesirini görmek istemeleri, büyümenin hâlâ güçlü seyretmesi, döviz kuru baskıları ve Fed’e paralel hareket etme eğilimi olabilir. Lakin Citi’ye nazaran vakitle bu bankalar kendi yollarını çizmek zorunda kalacak.

Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Abonelik fiyatlıdır. Şartları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]