Bakan’dan Müjdeli Haber: Zirai Dondan Zarar Gören 16 Tür İçin Destek Verilecek
Tarım ve Orman Bakanı, ülkeyi etkileyen zirai don olayından etkilenen, ekonomik pahası çok kıymetli eserlerden biri olan fındıkla ilgili incelemelerde bulunmak üzere Giresun’a gitti. Bakan Yumaklı, merkeze bağlı Sıvacı köyünde zirai dondan etkilenen fındık bahçesinde incelemelerde bulundu, ilgililerden ve üreticilerden son duruma ait bilgi aldı.
Yumaklı, 2024’te 717 bin ton fındık üretimi gerçekleştiğini vurgulayarak, “Bunun 324 bin tonu ihraç edildi, yaklaşık 2,7 milyar dolarlık bir gelir ülkemiz iktisadına katılmış oldu. Elbette zirai don olayıyla alakalı bilhassa çok yıllıklı bitkiler dediğimiz meyve çeşitlerinde farklı derecelerde etkilenmeler oldu. Ben bilhassa Giresun’un fındık üretimindeki yüzde 13’lük hissesiyle kıymetli tesire sahip olması sebebiyle buradan açıklama yapma gereksinimi hissettim.” dedi.
Küresel iklim değişikliğinin tesiri ülkemizde ziyadesiyle hissedilmeye başlandı.
“Son 30 yılın en düşük sıcaklığı kayıtlara geçmiş oldu. Artık bundan sonra da çok farklı vesilelerle tahminen kimi yerde zirai don, kimi yerde sel, taşkın ya da kuraklık üzere farklı hallerde bu iklim tesiri karşımıza gelmiş olacak. Tarihin en büyük don olayından bahsediyoruz, 34 ilimiz etkilendi. Giresun da dediğim üzere bu vilayetlerden bir tanesiydi, bilhassa aşikâr bir rakımın üzerindeki tarlalar, bahçeler çok daha fazla etkilendi. Daha birinci andan itibaren takımlarımız alandaydı.”
“TARSİM sigortası olanlar sigorta poliçeleri kapsamında, olmayanlar ise hasarları oranında ödemelerini alacak.”
Yumaklı, bugünün teknolojilerinin yetebildiği, don olayının tesirini azaltabilecek şeylerin sonlu olduğunu, münasebetiyle da birtakım meyvelerde fazla hasar meydana geldiğini vurgulayarak, şu değerlendirmede bulundu:
“Cumhurbaşkanımız açıkladı, tespitler devam ediyor. Bu tespitlerin devamından sonra TARSİM sigortası olanlar, sigorta poliçelerinin kapsamında olanlarının ödemelerini alacaklar. Çiftçi Kayıt Sistemi’ne kayıtlı lakin sigortası olmayanlar için de bu hasar tespit çalışmalarının sonrasında hasarları nispetinde don hadisesinin olduğu vakte kadar o tarla için, o bahçe için ne harcama yapılmışsa, ne masraf olmuşsa onların bedelini de hasarları nispetinde alacaklar. Kolaylaştırmak için söz etmek istiyorum. Diyelim ki siz bahçenize 1000 liralık masraf yaptınız, hasarınız yüzde 100 ise o 1000 lirayı alacaksınız, hasarınız yüzde 50 ise 500 lirasını alacaksınız.”
“Hasar tespitleri uzun sürebilir.”
“Elbette bu bir süreç ve bir takvimi var. Büsbütün fiziki koşulların da bu hasar tespitine müsaade vermesi gerekir. Kimi yerlerde bu daha çabuk olacaktır, kimi yerlerde tahminen biraz sarkacaktır ancak bu süreci gerçekleştirmiş olacağız. Çoklukla açıklamalarımızı yaparken meyve çeşitlerinde diye bahsettik, 34 vilayette 16 çeşit eserin etkilendiğinden bahsettik. Çok sıklıkla geldiği için artık bu eserlerin hangilerinin olduğunu birinci sefer burada açıklamak istiyorum; armut, ayva, badem, ceviz, elma, erik, fındık, kayısı, kiraz, limon, mandalina, nektarin, portakal, şeftali, üzüm ve fıstık.”
Tarım Sigortaları Havuzu (TARSİM) değerine dikkat çeken Bakan Yumaklı, şunları kaydetti:
“Ekonomik yükü çok yüksek olan ya da bir ilin geçim kaynağı olarak adledilebilecek eserlerin sigorta oranları maalesef düşük, istediğimiz düzeyde değil. Bugünden itibaren, bugünden tezi yok bütün üreticilerimizi TARSİM sigortası yapmaya bu vesileyle davet etmek istiyorum. Elbette biz bunların çalışmalarını yapacağız, çok farklı tahminen kampanyalarla yapılması gereken birtakım uygulamalarla bunların dağılmasını, genişlemesini sağlayacağız fakat şunu belirtmek istiyorum: Bu, yalnızca devletin isteği nispetinde başarılı olabilecek bir konu değil, üreticilerimizin de buna dayanak vermesi gerekir.”
“Diyelim ki sizin eserinizin dondan ya da farklı iklim şartlarından etkilenmesi kelam konusu olabilecek, bunun için de kimi ekipmanlar var, siz bu ekipmanları almak istediğinizde bunun yarısını devlet olarak biz karşılıyoruz esasen. Şayet devlet olarak yarısını karşıladığımız bu ekipmanı siz kullanıyor iseniz bunun tarım sigortası poliçe bedelini yüzde 25 ile yüzde 35 ortasında bir iskontoyla yapıyoruz. Şayet bu bahçe sahibi bayan ise genç ise bu kardeşlerimizin de bu poliçe bedellerinden belirli oranlarla indirim almasını sağlıyoruz. Aslında bakarsanız poliçenin yapılması yalnızca bir iradeye kalmış oluyor.”
“Zirai dondan stratejik eserlerin etkilendiği tarafındaki söylentiler gerçeği yansıtmıyor.”
“Bu zirai don olayında etkilenen yalnızca meyve çeşitleri oldu, bu bahsetmiş olduğum 16 tıp. Bunun dışında ülkemiz için değerli olan stratejik eserler diye tabir ettiğimiz buğday, arpa ve gibisi hububat, fasulye, nohut, mercimek üzere baklagiller, ayçiçeği ve kanola üzere yağlı tohumların etkilenmesi kelam konusu olmadı. Yani şöyle bir ibare var, kullanılıyor bu, ‘Artık yurt dışına bağımlıyız, besin arz güvenliği açısından çok büyük sorun olacak ülkemizde.’ Bu türlü bir şey muhakkak kelam konusu değil. Bahsetmiş olduğum tesir bu eserlerde oldu, bu eserlerin yetiştirildiği vilayetlerde oldu. Ülkemizin rastgele bir formda besin arz güvenliğine ait sorun yaşaması kelam konusu değil. Bu sözleri söyleyenlerin gayelerini kendilerine bırakıyorum.”
Yumaklı, 16 eserin ekildiği ve hasadının yapıldığı vilayetlere “geçmiş olsun” dileklerini iletti.
İnceleme sırasında Giresun Valisi Mehmet Fatih Serdengeçti, AK Parti Giresun Milletvekilleri Ali Temür ve Nazım Elmas, TARSİM Giresun Bölge Müdürü Bülent Yaşaroğlu, İl Tarım ve Orman Müdürü Muhammet Angın, Giresun Orman Bölge Müdürü Ahmet Ulukan, Giresun Ziraat Odası Lideri Nurittin Karan da yer aldı.
“46 vilayette, 624 yerde farklı versiyonlarıyla bu çaba devam ediyor”
Yumaklı, Ziraî Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü bünyesindeki Fındık Araştırma Enstitüsü’nde yaptığı açıklamada, enstitünün dünyada örneği bulunmayan 90 yıllık bir kurum olduğunu söyledi.
Enstitüde bilhassa kalite, randıman artışı ve yeni AR-GE çalışmaları yapıldığını belirten Yumaklı, son periyotta ise Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü ile fındık bahçelerinin yenilenmesine ait değerli çalışmalar ortaya konulduğunu tabir etti.
Zirai don, global iklim değişikliğinin ziyanlı tesirlerinin sırf bir çeşidi, öteki tehlikeler de var.
Küresel iklim değişikliğinin çok çeşitli tesirlerinin artık şiddetli halde görülmeye başladığını vurgulayan Yumaklı, bazen zirai don, bazen de kahverengi kokarca üzere zararlıların tesirleriyle bunları gözlemlediklerini anlattı.
Yumaklı, kahverengi kokarcanın 2017’den beri gündemlerinde olduğununun altını çizerek, şöyle devam etti:
“2017 yılında ülkemize Gürcistan’dan giriş yapmış bir zararlıdan bahsediyoruz fakat 2022-2023 pandemi yaptığı bir periyoda denk geldi. Kahverengi kokarcanın tesirlerinden muzdarip olan 13 vilayetimizin valileriyle birlikte kasım ayında bir toplantı yaptık. Orada uğraş planımızı oluşturduk, daima birlikte istişare ettik ve uygulamaya aldık. 46 vilayette, 624 yerde farklı versiyonlarıyla bu çaba devam ediyor.”
Sadece ilaç değil biyoteknik uğraşın de değerli olduğunu vurgulayan Yumaklı, feromon tuzaklardan kahverengi kokarcanın düşmanı olan samuray arısına kadar birçok prosedürü kullandıklarını aktardı.
Kahverengi kokarcayla uğraşta, kırsalda ilaçlanması gereken depo, odunluk, kullanılmayan bina üzere yaklaşık 400 bin yapı olduğunu kestirim ettiklerini lisana getiren Yumaklı, lakin uygulamaya başlandıktan sonra 660 binin üzerinde bu cins yapının ilaçlandığını kaydetti.
Tarımda zararlılarla uğraşta biyoteknik formüller kullanılacak.
Yumaklı, samuray arısı üreten Fındık Araştırma Enstitüsünün biyoteknik çabanın değerli örneklerinden biri olduğunu belirterek, şu değerlendirmede bulundu:
“Bütün dünyada, kahverengi kokarcayla uğraş eden ülkelerin, samuray arısı üretimiyle ilgili yayımladıkları sayılar var. Şu ana kadar bizim gördüğümüz, farklı ülkelerin en fazla 240 bin üreteni oldu. Lakin geçtiğimiz yıl yalnızca Türkiye çapında 200 bin üretilmişti, TAGEM’in bağlı enstitüleri 1 milyona kadar çıkmış olacak. Yani kahverengi kokarca gayretiyle 1 milyon samuray arısını biz tabiata salmış olacağız.”
Kahverengi kokarcanın sabit bir ziyanlı olmadığını lisana getiren Yumaklı, “35 kilometre uçabilen, çok kolay kolay da etkilenmeyen bir ziyanlı. Başta fındık ağaçları olmak üzere çok kıymetli ölçüde yeşil meyvelere, sebzelere ziyan veriyor, münasebetiyle bu uğraş son derece kıymetli.” diye konuştu.
Mücadelenin kolektif bir biçimde yürütülmesi epey kıymet arz ediyor.
Mücadelenin, yalnızca Bakanlığın yaptığı aksiyon planını uygulanmasının kâfi olmayacağının altını çizen Bakan Yumaklı, “Aynı zamanda vatandaşlarımızın da bize bu mevzuda takviye olmaları gerekiyor. Bunu daima tabir ediyoruz yani bir bölgede, bir köyde, bir alanda yüzde 90 oranında siz gerekli ilaçlamayı yaparsınız fakat yüzde 10 buna ilgi göstermezse, daha sonra yapmış olduğunuz tüm çabanın boşa gitmesi mümkün.” dedi.
Yumaklı, kahverengi kokarcayla gayret alet ve ekipmanlarının kırsal kalkınma takviyeleri ortasına alındığını ve yüzde 50 hibe dayanağı sağlandığını söyledi.
Kahverengi kokarcayla gayrete katkı veren tüm paydaşlara teşekkür eden Yumaklı, “Çünkü bu eksiksiz bir çaba, bu çabadan galip geleceğiz, ondan hiçbir kuşkumuz yok. Yalnızca biraz sabır, disiplin ve daima birlikte çalışmaya gereksinim var.” tabirlerini kullandı.
