ABD-Çin ticaret savaşı nereye gidiyor?
ABD ile Çin ortasındaki ticaret savaşı kritik bir eşiğe ulaştı ve global ticareti önemli halde tehdit ediyor. Karşılıklı olarak uygulanan %100’ün üzerindeki gümrük tarifeleri, iki ekonomik dev ortasındaki ticareti neredeyse imkânsız hale getiriyor.
Bu durum, hem ABD hem de global iktisat için resesyon riskini önemli formda artırıyor.
Eşi gibisi görülmemiş bir ticaret savaşı
ABD ile Çin ortasında süregelen ticaret savaşı, eşi gibisi görülmemiş boyutlara ulaştı. Lider Donald Trump’ın 2 Nisan’da kapsamlı gümrük tarifelerini duyurmasının akabinde, Çin misal tedbirlerle karşılık verdi. Yalnızca bir hafta içerisinde, iki ülke karşılıklı olarak ithalat kalemlerine %125 oranında ek vergi getirdi. Uygulanan tarifeler; Çin’in dokumacılık ve oyuncak üzere imalat eserlerini ve ABD’nin tarım eserleri ile yüksek teknoloji ekipmanlarını kapsıyor.
Donald Trump’ın siyasetinde tarifelerin merkezi rolü
Donald Trump, tarifelerin kısa vadeli maliyetinin, uzun vadeli getirileri yanında epeyce düşük olduğunu savunuyor. Tarife siyasetlerini, vergi indirimlerini finanse etme, ABD’nin dış ticaret açığını azaltma ve yabancı sermayeyi üretimi ABD’ye taşımaya teşvik etme aracı olarak görüyor. Çin üzere dış ticaret fazlası veren ülkelerle ticari bağların kopması, Trump’ın stratejisine büsbütün uyumlu. Global ticaretin çökmesi riski ise Lider Trump için telaş kaynağı değil; zira ona nazaran dünya ticareti sırf ABD’nin çıkarlarına hizmet ettiği sürece mana taşıyor.
ABD resesyon riskiyle karşı karşıya
Ekonomik ayrışma sürecine karşın, ABD ile Çin ortasındaki ticaret, global iktisadın temel yapı taşlarından biri olmaya devam ediyor. Tarifelerin ithalatı sekteye uğratması; mamul eser fiyatlarında dramatik artışlara ya da birtakım ithal eserlerin büsbütün pazardan çekilmesine yol açabilir. Tedarik zincirlerindeki aksamalar; otomotiv, kimya ve elektronik üzere kritik kesimleri olumsuz etkileyebilir. Yıl sonuna kadar enflasyonun %4’e ulaşması ve işsizlik oranının %5-6’ya çıkması, ABD iktisadını resesyona sürükleyebilir.
En makûs senaryo: İtimat krizi, sermaye kaçışı ve doların çöküşü
Daha karamsar bir senaryo ise, ABD idaresine olan inancın sarsılması sonucu yaşanacak uzun vadeli sermaye çıkışı ve ödemeler istikrarı krizi olabilir. Son datalar bu taraftaki mümkünlüğü artırıyor. 2 Nisan’dan bu yana ABD doları, Euro karşısında 0,93 seviyesinden 0,88’e geriledi; Hazine tahvil faizleri 50 baz puan yükseldi. Birebir periyotta S&P 500 endeksi yıl başından bu yana %7,6 paha kaybetti. Tüm bu göstergeler, sermaye kaçışının başladığını ortaya koyuyor.
Çin’in cevabı: İç pazarı destekleme önlemleri
Çin açısından tarife şokunun tesiri, iç talebi canlandırmaya yönelik teşviklerle kısmen telafi edilebilir. Çinli sanayi şirketlerinin cirosunun %81’i hâlâ iç satışlardan gelirken, ABD’ye direkt ihracatın toplam içindeki hissesi yalnızca %2,7 seviyesinde. Bu nedenle iç pazar, Çin iktisadının temel desteklerinden biri olmaya devam ediyor. Nisan sonunda yapılacak Politbüro toplantısında, Çin hükümetinin KOBİ’lere ve ihracatçılara yönelik sübvansiyon ve takviye paketlerini artırması bekleniyor. Fakat dış kaynaklı belirsizliklerin devam etmesi, firmaların ve tüketicilerin yatırım ve borçlanma konusunda temkinli davranmasına yol açarak bu tedbirlerin tesirini sınırlayabilir.
Ticaret ortakları için yeni bir kıymetlendirme dönemi
ABD ile Çin ortasında tırmanan ticaret savaşı, her iki ülkenin ticaret ortaklarını da stratejilerini yine gözden geçirmeye zorluyor. Ortak ülkeler, ya kendi endüstrilerini müdafaa yoluna gidecek ya da daha düşük tarifelerden faydalanmak için ABD siyasetine yakın durmayı tercih edecek. Bu ikinci seçenek, ASEAN üzere bölgeler üzerinden yapılan taraf değiştirme (re-routing) faaliyetlerini azaltacaktır. Bu durumu dengelemek isteyen Pekin, çok taraflı ticaret sistemini savunan ihracat odaklı ekonomilerle (Japonya, Güneydoğu Asya ve Avrupa) alakalarını onarmaya çalışabilir. Lakin bu stratejinin başarılı olması için Çin’in öncelikle ticaret ortaklarının damping konusundaki kaygılarını gidermesi gerekebilir. Bu da Çin’in kendi ihracatına kota ya da minimum fiyat sınırlamaları getirmesini gündeme getirebilir.
