Enflasyon Beklentilerinde Farklı Resim: Hanehalkı ve Reel Sektör Verileri Ne Söylüyor?
Türkiye iktisadının nabzını tutan enflasyon dinamikleri, açıklanan son anketlerle tekrar gündemde. Koç Üniversitesi’nin hanehalkı enflasyon beklentilerini ölçen araştırması ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından yayımlanan Sektörel Enflasyon Beklentileri Anketi, hem ortak noktalar hem de değerli farklılıklar içeriyor. Bu iki anketin bir ortada kıymetlendirilmesi, enflasyonla çabadaki yol haritası ve önümüzdeki periyottaki fiyat gelişmeleri hakkında daha bütüncül bir bakış açısı sunuyor.
Hanehalkı Enflasyon Beklentileri: Koç Üniversitesi Ne Diyor?
Koç Üniversitesi’nin Prof. Dr. Cem Başlevent liderliğindeki araştırma takımı tarafından nizamlı olarak yayımlanan hanehalkı enflasyon beklentileri anketi, tüketicilerin fiyat artışlarına ait algılarını ve gelecek beklentilerini ortaya koyuyor. Son anket sonuçlarına nazaran, hanehalkının önümüzdeki 12 ay için beklediği enflasyon oranı, bir evvelki aya nazaran hafif bir gerileme gösterse de hala yüksek seviyelerde seyrediyor. Tüketiciler, besin, kira ve ulaştırma üzere temel harcama kalemlerindeki artışların devam edeceğini öngörüyor. Bilhassa besin enflasyonu beklentileri, hanehalkının en çok kaygı duyduğu alanların başında geliyor.
Ankette dikkat çeken bir başka nokta ise, enflasyonun düşeceğine dair inancın hala tam olarak yerleşmemiş olması. Hanehalkının değerli bir kısmı, enflasyonun yüksek seyrini koruyacağı yahut düşüş suratının yavaş olacağı istikametinde beklentiye sahip. Bu durum, fiyatlama davranışları ve tüketim kararları üzerinde belirleyici bir tesire sahip olabilir.
Reel Dalın Gözünden Enflasyon: TCMB Anketi Detayları
TCMB’nin nizamlı olarak gerçekleştirdiği ve gerçek kesim temsilcilerinin iştirakiyle oluşan Sektörel Enflasyon Beklentileri Anketi iş dünyasının enflasyon beklentilerini yansıtıyor. Son yayımlanan anket sonuçları, reel dalın 12 ay sonrası enflasyon beklentisinde bir evvelki aya nazaran sonlu da olsa aşağı taraflı bir revizyon olduğunu gösteriyor. Fakat, bu güzelleşmeye karşın, beklentiler hala Merkez Bankası’nın yılsonu enflasyon gayesinin üzerinde seyrediyor.
Sektörel bazda bakıldığında, birtakım bölümlerin enflasyon beklentilerinin başkalarına nazaran daha yüksek olduğu gözleniyor. Bilhassa girdi maliyetlerindeki artıştan direkt etkilenen üretim ve hizmet dalları, gelecek periyot fiyat artışlarına dair daha ihtiyatlı bir duruş sergiliyor. Anket, gerçek dalın kurdaki stabilizasyonun enflasyon üzerindeki tesirlerini ve talepteki muhtemel değişimleri yakından takip ettiğini ortaya koyuyor. İşletmelerin fiyatlama davranışlarında, maliyet baskılarının yanı sıra beklenen talep seyri de kıymetli bir faktör olarak öne çıkıyor.
İki Anketten Ortaya Çıkan Ortak ve Farklı Resimler
Her iki anket de, enflasyon beklentilerinin genel olarak yüksek düzeylerde seyrettiği lakin belli bir yavaşlama eğilimi sinyali verdiği konusunda hemfikir. Hanehalkı ve gerçek dalın beklentileri ortasında kimi nüanslar bulunuyor. Hanehalkı, bilhassa günlük omurdaki fiyat artışlarını daha somut bir formda hissettiği için daha yüksek ve daha yapışkan bir enflasyon beklentisine sahipken, gerçek bölüm temsilcileri, makroekonomik siyasetlerin ve kur istikrarının tesiriyle daha temkinli bir optimistlik taşıyor olabilir.
Hanehalkının beklentileri ekseriyetle geçmiş enflasyon oranlarından daha çok etkilenirken, gerçek dal beklentileri para siyaseti duruşu, kur hareketleri ve küresel emtia fiyatları üzere faktörleri daha yakından takip ediyor. Bu farklılıklar, beklenti idaresi açısından Merkez Bankası ve iktisat idaresinin önündeki zorlukları da gözler önüne seriyor. Enflasyonla gayrette kalıcı muvaffakiyet için yalnızca siyaset araçlarının faal kullanımı değil, birebir vakitte tüm kısımların beklentilerinin yanlışsız tarafa çıpalanması büyük kıymet taşıyor.
Geleceğe Yönelik Çıkarımlar
Koç Üniversitesi ve TCMB anketlerinden elde edilen datalar, enflasyonla uğraş sürecinin hassasiyetini bir kere daha gösteriyor. Beklentilerin yüksek düzeylerde kalması, dezenflasyon sürecini yavaşlatma riski taşıyor. Bu durum, Merkez Bankası’nın sıkı para siyaseti duruşunu ne kadar mühletle koruyacağı ve atılacak adımların beklentiler üzerindeki tesiri açısından kritik. Enflasyonun kalıcı olarak düşürülebilmesi için, para siyaseti araçlarının yanı sıra, mali disiplin, yapısal ıslahatlar ve beklenti idaresinin eşgüdümlü bir biçimde yürütülmesi gerekiyor. Önümüzdeki periyotta açıklanacak yeni bilgiler, bu beklentilerin nasıl şekilleneceğini daha net ortaya koyacak.
Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik fiyatlıdır. Şartları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]
