KİB Sabah Analizi:  “Silver Thursday” ve Hunt Kardeşler

Tarihe geçen gümüş spekülasyonu

Bugün, klasik akışımızın dışına çıkarak finans tarihindeki en dikkat cazibeli piyasa manipülasyonlarından birine, “Silver Thursday” olayına odaklanmak istiyorum. Akabinde gümüşün günümüzdeki seyrine ve muhtemel üçüncü doruğuna dair değerlendirmelerimize geçeceğiz.

Finans tarihinin en dramatik fiyat hareketlerine sahne olmuş metallerden biri olan gümüş, 1980 yılında Hunt Kardeşler’in piyasa manipülasyonu ile 50 dolar tepesine çıkan gümüş, 2011 yılında FED’in mali genişlemesi ve enflasyon endişeleri ile tepeye tekrar yaklaştı. 1970’lerin sonlarında, petrol zengini Hunt Kardeşler servetlerini devalüe olan dolardan korumak ismine (!) gümüşe yatırım yaptı. Fakat bu yatırım spekülasyona dönüştü ve piyasanın ünlü “corner” hareketlerinden biri hâline geldi.

Finans dünyasında “corner” terimi, bir yatırımcının yahut yatırımcı kümesinin muhakkak bir varlığın büyük bir kısmını satın alarak piyasayı denetim etmeye çalıştığı durumu tabir eder. Bu durumda, başka yatırımcılar ilgili varlığı almak istediklerinde arz hudutlu olduğundan fiyatlar süratle yükselir. Hunt Kardeşler de bu stratejiyi izleyerek gümüş piyasasında fiyatları üst çekmeyi hedeflediler.

Hunt Kardeşler, fizikî gümüş ve vadeli süreçlerle piyasanın %30’unu denetim eder hâle gelirken, bu agresif alım dalgası, gümüş fiyatlarını Ocak 1980’de 50 dolara kadar taşıdı. Lakin Chicago Ticaret Borsası (CME), marj yükümlülüklerini artırınca Hunt Kardeşler teminat tamamlayamayarak likidite krizine girdiler. 27 Mart 1980’de, Silver Thursday olarak bilinen gün gümüş fiyatları bir gün içinde %50 düşerek 10 dolara kadar geriledi.

Hunt Kardeşler’in aslında stratejisi gümüş stoklarını artırarak fiyatları üst çekmek suretiyle doların bedel kaybettiği bir ortamda servetlerini korumaktı. Lakin piyasa düzenleyicileri bu durumu fark edince spekülatif hareketlerin önüne geçmek için bir dizi tedbir aldı. CME marj oranlarını artırarak Hunt Kardeşler’in finansal yükünü artırdı. Likidite krizine giren kardeşler, yüksek borç yükü nedeniyle gümüş varlıklarını elden çıkarmak zorunda kaldı ve fiyatlar süratle çöktü. Sonunda, Hunt Kardeşler büyük finansal kayıplar yaşadı ve iflas ettiler.

Altın gümüş rasyosu bozulunca…

2011 yılına geldiğimizde ise, 2008 global finans krizi sonrasında uygulanan mali genişleme, düşük faiz oranları ve zayıflayan dolar gümüş fiyatlarının yine büyük bir boğa piyasasına girmesine neden oldu. Bu devirde, altın ile gümüş ortasındaki oranın (rasyonun) tarihî ortalamaların altına inmesi, ETF’ler aracılığıyla ferdî yatırımcıların gümüşe akın etmesi ve ABD’nin borç tavanı krizi ve enflasyon tasaları tesirli oldu. Gümüş fiyatları 2011 Nisan ayında bir sefer daha 50 dolar düzeyine kadar yükselirken, tıpkı 1980 yılında olduğu üzere, CME tekrar marj yükümlülüklerini artırarak spekülasyonu bastırdı. Gümüş, Mayıs 2011’de %30’dan fazla düşerek 30 dolar düzeylerine geri döndü.

Bu süreçte JP Morgan üzere büyük yatırım bankalarının gümüş piyasasında büyük açığa satış konumları tuttuğu argüman edildi. 2010 ve 2011 yıllarında ferdî yatırımcıların ağır ilgisi ve piyasada oluşan spekülatif alımlar, JP Morgan’ın durumlarını daha riskli hâle getirdi. Sonuç olarak, banka konumlarını kapatmak için büyük alımlar yapmak zorunda kaldı ve bu da kısa müddetliğine fiyatların süratli yükselmesine neden oldu. Lakin, düzenleyicilerin müdahalesiyle piyasa tekrar dengelendi.

Altın ve gümüşü üst iten öge ABD’nin sürdürülemez bütçe açığı

Yıllar geçse de, aslında bahsin çok da değişmediğini görüyoruz. Şöyle ki, hala daha enflasyon telaşları devam ederken, ABD’nin de kamu borcu her yüz günde bir trilyon artmaya devam ediyor. Bu gelişmeler yatırımcılar ortasında sürdürülemez olarak nitelendirilirken, başta merkez bankaları, devamında ise piyasa aktörleri dolar sistemine alternatif ararken, doların yerine geçecek öteki bir babayiğit (para birimi) şimdi bulunamadığından, paha saklama araçları talep görmeye devam ediyor. Altın mütemadiyen rekor kırarken, gümüşün uzun bir müddettir Çanakkale geçilmez olarak görülen 35 dolar düzeyini aşması sonrası asıl yükselişin başlayacağını, bunun da elinin kulağında olduğunu düşünüyoruz.

Dönelim Türk mali piyasalarına…

Son günlerde hâkim olan sakinleme eğilimi devam etse de, yatırımcılar uzun bayram tatiline durumsuz gitme tercihleri fiyat düzeylerinde yaşanan güzelleşmeyi törpülediğini görüyoruz. Her ne kadar TCMB, iktisat idaresi yahut daha geniş bir tanımla kamu elinden gelen tüm tedbirleri acilen alsa da, Sn. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “heybedeki büyük turp” tabiri fiyatlamalardaki toparlanmayı engelliyor. USDTRY kuru uzun bayram tatiline de TCMB’nin duvar ördüğü 38,00 düzeyinden giriyor. Hatırlanacağı üzere, hafta sonu yahut uzun tatillerde TL faizinin fonlama maliyetinin de fiyatlara eklendiğine şahit olurduk. TCMB’nin dizginleri bu sefer mümkün mertebe sıkı tutmaya devam ettiğini anlıyoruz.

TCMB  rezervlerinde  erime durdu..

Her hafta Perşembe günü açıklanan TCMB ve BDDK datalarını yeniden enine uzunluğuna irdeledik. Birinci evvel biraz da olsun yüreklere su serpen bilgi ile başlayalım. Geride bıraktığımız haftanın Perşembe gününden Salı gününe kadar geçen dört günlük müddette 27,7 milyar dolar eriyen TCMB’nin net yabancı para durumu, beşinci günde yerini toparlanmaya terk ederek 0,5 milyar dolar artış kaydetmiş. Dün bu ihtimali bültenimize taşımıştık. Rezervlerde yaşanan küçük de olsa güzelleşmeyi, döviz talebinin kesildiğini üzere TCMB’nin ise satıcı yerine alıcı pozisyona geçtiğini tarafında yorumluyoruz.  Bu eğilimin bugün açıklanacak data ile de devam etmesini bekliyoruz.

Adeta finansal zelzelenin yaşandığı geride bıraktığımız haftada, TCMB rezervleri erirken, yurt içi yerleşiklerin inançlı liman olarak gördükleri dövize sığındıklarını, yurt dışı yerleşiklerin ise TL cinsi varlıklarda sert satışa yöneldiklerini biliyoruz. Gelin bu tespitimizi sayılara dökelim. 21 Mart haftasında, yurt içi yerleşiklerin Döviz Tevdiat Hesapları (DTH) parite tesirinden arındırılmış 5,9 milyar dolar artarken, yurt dışı yerleşiklerin menkul değer konumu ise nette 1,23 milyar dolar azaldı. TCMB’nin brüt döviz ve altın rezervleri 8,0 milyar dolar gerilediği haftada, KKM bakiyesi son üç ayın en yavaş temposunda azaldı.

Dönelim biraz da yurt dışı piyasalara

ABD Başkanı Trump’ın otomobil ithalatına uygulayacağı %25’lik yeni gümrük vergisi, dün gece ABD borsalarının geceyi düşüşle tamamlamasına neden oldu. Yeni gün başlangıcında, pasifiğin başka ucunda da kırmızı rengin hâkim olduğunu görüyoruz. Güney Kore ve Japon araba paylarında sert düşüşlere paralel Kospi ve Nikkei borsaları sırası ile %2,0 ve %2,4 geriledi. Riskten kaçan yatırımcıların, uzun bir müddettir lisana getirdiğimiz yegâne enstrüman olan altına sığınırken, sarı metal bu sabah inançlı liman edası ile 3,077 dolar düzeyine yükselerek rekorunu bir adım daha üste taşıdı. Gram altının ise TL bazında 3,755 ile rekor kırdığını görüyoruz. Daha geniş bir açıdan bakarsak, ons altın yılın birinci çeyreğinde %17’nin üzerinde yükselerek 1986’dan bu yana en düzgün performansını sergiliyor. Gümüşün ons fiyatı 34,50 dolar düzeylerinde salınarak haftayı son on üç yılın doruğundan tamamlamaya aday görünüyor. Üstte da değindiğimiz üzere, asıl hareket Çanakkale geçildikten sonra (35 dolar) başlayacak!

Japon Yeni güçleniyor

Trump’ın önümüzdeki hafta açıklayacağı karşılıklı vergilere odaklanan piyasalar, bu gelişmelerin büyümeyi yavaşlatıp enflasyonu artırmasından telaş duyuyorlar. Dolar zayıflarken, enflasyon sorunu baş gösteren ve faiz artırımlarının eli kulağında olan Japon Yen’i ise güçlenmeye devam ediyor. Trump’ın ticaret savaşları, ABD dolarının rezerv para ünitesi olarak geleceği konusunda yeni tasalara yol açarken, her türlü krizde ayakta kalan inançlı liman doların ise tahtının sallanmaya başladığını uzun bir müddettir lisana getiriyoruz. Bu bağlamda, altının yanına uzun bir müddettir sabırla beklediğimiz ve yatırımcı kimliğimiz ile ön plana çıkardığımız gümüşü eklediğimizi okurlarımız pekâlâ bilirken, heybedeki ‘turpu’ ise bitcoin olarak gördüğümüzün altını bir kere daha çizelim!

Tarife adımların enflasyon yaratıp büyümeyi baskılama potansiyeli artarken, FED’in yılın geriye kalan kısmına hala daha iki sefer faiz indirimi sığdıracağı istikametinde beklentiler korunmaya devam ediyor. Bu bağlamda, gözler bugün ABD’de açıklanacak FED’in favori enflasyon verisi olan ferdî tüketim harcamaları (PCE) verisinde olacaktır. Herkese huzurlu, keyifli, sıhhat bir bayram tatili dilerim.

Emre Değirmencioğlu (@emredegirmenci5), Küme Müdürü,  Hazine Bölümü, Kıbrıs İktisat Bankası